Vlada Slovenije pod lupom institucija Evropske unije – Godinu od kako je pod maskama zbog korona virusa održala svoju prvu sjednicu, Vlada slovenskog premijera Janeza Janše na udaru je sve češćih optužbi da je pandemiju iskoristila za brutalan pritisak na medije i pravosudni sistem, dospjevši i pod “povećalo” evropskih institucija.
U subotu se navršava tačno godina od njenog polaganja zakletve, kad je naslijedila prijašnju vladu Marjana Šareca, šaroliku lijevo-liberalnu koaliciju, koja je izdržala na vlasti samo godinu i po nakon redovnih izbora, a onda se raspala, prenosi Hina.
“Što prije ova Vlada ode, to bolje za Sloveniju”, jedini je komentar koji sada, pred prvu godišnjicu Janšine treće Vlade, imaju u Šarecovoj listi, a sličan pogled imaju i u drugim strankama sa lijevog političkog spektra.
Rat s domaćim ‘mainstream’ medijima
Njihov pokušaj u februaru da oblikuju novu parlamentarnu većinu, izglasaju nepovjerenje Janšinoj Vladi i za mandatara nove imenuju Karla Erjavca nije uspio, no to ne znači da je politička situacija u državi koja 1. jula treba preuzeti predsjedanje Vijećem Evropske unije stabilizirana.
Naprotiv, Janšina vladajuća koalicija, nakon odlaska iz Vlade Demokratske stranke penzionera (DESUS), u 90-članom Državnom zboru (parlament) ima samo 41 zastupnika.
- Za Oporavak Slovenije Pet Milijardi Eura Iz Fonda EU-A
- Oštra Reakcija Na Janšino Skandalozno Vrijeđanje Kur'ana
- EU Corona Samit: Merkel I Macron Su Iznervirani Od „Štedljive Četvorke“
Njen opstanak ovisi o glasovima Nacionalne stranke (SNS) Zmage Jelinčiča te nesigurnoj zastupničkoj podršci dvojice manjinskih predstavnika i stranačkih prebjega, a čekaju je i opozicione interpelacije protiv više ministara.
Koliko su ozbiljne optužbe opozicije da sadašnja Vlada, a posebno njen premijer i njegova stranka, krše evropsko načelo vladavine prava, odnosno da napadima na novinare i miješanjem u rad pravosudnih tijela, ugrožavaju poziciju Slovenije u EU i svijetu?
Od početka svoje treće Vlade, u martu prošle godine, Janša je počeo svojevrsni verbalni “rat” s domaćim “mainstream” medijima.
Želi svoju ‘nezavisnu’ novinsku agenciju
Optuživao ih za političku pristranost i širenje “lažnih” vijesti u korist “ekstremne” lijeve opozicije, a protiv njegove Vlade i njega lično te za medijsko promicanje protesta protiv propisanih epidemioloških mjera.
Pri tome su na udaru njegovih objava preko društvenih mreža bili posebno javni RTV servis i Slovenska novinska agencija STA, mediji s najvećim utjecajem, u očitoj namjeri da se pritiscima iznudi promjena uređivačke politike.
Promjenom sastava programskog vijeća Slovenske radiotelevizije došlo je do smjene dosadašnjeg direktora te kuće Igora Kadunca, koji se iz formalnih razloga žalio na izbor prilično nepoznatog menadžera Andreja Graha Whatmougha.
Janša je ovih dana otvoreno preko Twittera zahtijevao ostavku direktora STA Bojana Veselinoviča, poručivši posredno da je to uvjet da nacionalna agencija ponovo dobije potrebna sredstva za djelatnost javnog informiranja, koje joj je Vlada mjesecima uskraćivala.
No, pojavljuju se vijesti da je već angažirao ljude koji bi osnovali novu “nezavisnu” novinsku agenciju, s novim kadrovima i pristupom.
‘Janšini mediji’ napadaju opoziciju
Oba su javna servisa zadnjih mjeseci dobivala podršku domaćih i stranih novinarskih udruženja, dok su ih Janši bliski mediji napadali kao navodna središta moći “starih struktura” i eksponente “ekstremne ljevice”.
Riječ je o više medijskih platformi ili portala koje je zadnjih godina osnovala i pokrenula Janšina stranka.
Tu je i stranački sedmičnik Demokratija, ali i privatna televizijska postaja Nova.24.tv, koja je prije koju godinu ojačana kapitalom mađarskih poduzetnika bliskih mađarskom premijeru Viktoru Orbanu, koji je Janšin prijatelj i s kojim Janša dijeli mnoga politička uvjerenja.
I u stranim medijima u zadnje vrijeme aktualnog slovenskog premijera prati epitet političara tipa “desnog populista”, s primjesama autoritarnog stila vladanja.
Njegovo medijsko povezivanje s bivši američkim predsjednikom Donaldom Trumpom ili Orbanom, a Slovenije s “iliberalnim” demokratijama u srednjoj i istočnoj Evropi uznemirile su i slovenski politički establišment.
Javno ‘vrijeđanje’ pojedinih tužitelja
Na opasnost takvih stereotipa, jednom kad do njih dođe, Janšu je nedavno upozorio i predsjednik države Borut Pahor, pozvavši ga da ih ne uzima olako, a opoziciju da prije slovenskog preuzimanja predsjedanja EU-om postigne s Vladom dogovor o saradnji, koji bi se koncentrirao na borbu protiv pandemije i ekonomski oporavak nakon njena završetka.
Uz napade na novinare i medijske slobode, Janšinoj Vladi se zamjeraju opsežne kadrovske promjene u svim institucijama vlasti, ali i pritisci na pravosudni sistem.
Tako se Društvo državnih tužitelja Slovenije početkom marta u dopisu Vijeću Evrope potužilo na “brojne nedopustive pritiske”, koje, kako tvrde, Janša izvodi “direktno ili preko njemu podređenih medija”.
Kao eklatantan primjer miješanja u rad pravosudnih organa naveli su blokadu imenovanja državnih tužitelja, iako je to već bilo prošlo predviđenu proceduru.
Žale se i na javno “vrijeđanje” pojedinih tužitelja od premijera i drugih predstavnika Vlade te na 30-postotno sniženje tužiteljskih plata u vrijeme epidemije COVID-19, potvrđujući mišljenja kako pritisci na nezavisne organe vlasti nisu izmišljeni i politički motivirani, kako ocjenjuje Vlada.
O žestini političke borbe u Sloveniji i jakim emocijama svjedoči i ovosedmična izjava koju je za Slovensku televiziju dao Ivo Vajgl, bivši diplomat i ministar vanjskih poslova, koji je političku karijeru završio nakon dva mandata u Evropskom parlamentu.
‘Janšina i Orbanova država populista’
“Rekao bih da Janšu svijet nikad nije zanimao i da ga ni ne razumije. On je tipičan provincijalni političar, možda dobar za svoj izborni okrug u Grosuplju i za svoje pristalice u Sloveniji”, kazao je Vajgl, koji tvrdi da je Janšin cilj “nanijeti štetu” EU kakva je sada.
“Janša ima predodžbu nekakve drukčije EU, Unije u kojoj bi se okupile države koje on vidi kao svoj uzor, to je Orbanova država i država populista”, rekao je Vajgl, dodavši da Janša do sada nije izašao ni s jednom idejom kojom bi zainteresirao Evropu kao političar ili državnik iz jedne male članice.
Zastupnik Janšine Slovenske demokratske stranke (SDS) u EP-u Milan Zver o optužbama Janše kao autokrata koji guši nezavisne medije kaže da su se takve simplifikacije o njemu u međunarodnim medijima i evropskim institucijama proširile preko Janšinih političkih konkurenata u zemlji i da mu je žao što strani mediji podliježu takvim manipulacijama.
To je poznata taktika slovenslke ljevice da obmanjujuće informacije dostavljaju stranim novinarima, koji ih onda nekritički preuzimaju, kaže Zver.
Dodaje da je tako bilo i u slučaju “inače uglednog” briselskog portala Politico.EU, čije je novinarka Sloveniju opisala kao zemlju u kojoj Vlada izvodi pritisak i straši novinare te tako uvodi “samocenzuru” kod novinara samih.
‘Slovenci ocrnjuju Sloveniju u Evropi’
Slično misli i Franci Bogovič, slovenski eurozastupnik iz Slovenske pučke stranke (SLS).
“Nažalost, kolege zastupnici iz slovenskih lijevih stranaka unutarpolitička pitanja i stranačku borbu prenose na evropski parket. Time pljuju u vlastiti tanjir i Sloveniju ocrnjuju u Evropi prije nego što će preuzeti predsjedanje EU-om”, kazao je povodom rasprava u EP-u o stanju medija i demokratije u Sloveniji Bogovič.
Na plenarnoj sjednici EP-a u srijedu raspravljat će se o medijskoj situaciji u Mađarskoj i Poljskoj, a naknadno je na sjednicu uvrštena i tema medijskih sloboda u Sloveniji, što su predložile liberalne grupacije zastupnika, uz protivljenje Evropske narodne stranke (EPP), najjače grupacije u EP-u, kojoj pripada i Janšin SDS.